Klimaatadaptief bouwen

Inleiding

Klimaatadaptief betekent dat er maatregelen worden genomen om de negatieve effecten van klimaatverandering op te vangen en te verminderen. Het gaat om het aanpassen van de leefomgeving aan het veranderende klimaat, zodat er bijvoorbeeld minder risico is op wateroverlast, droogte, hitte en stormschade. Klimaatadaptieve maatregelen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit het aanleggen van groen in de stad om hitte te verminderen, het verhogen van dijken om overstromingen tegen te gaan, of het herinrichten van straten om regenwater beter af te voeren. Het doel van klimaatadaptatie is om de kwetsbaarheid van mens en natuur voor de gevolgen van klimaatverandering te verminderen en de veerkracht te vergroten. Hoe kunnen we dat de mens en natuur beschermen tegen deze gevolgen van klimaatverandering en wat zijn überhaupt de gevolgen van deze klimaatverandering? Om hierop verder op in te gaan zullen we eerst uitleggen wat de negatieve effecten van klimaatverandering zijn en wat klimaatadaptief bouwen werkelijk betekent.

Negatieve effecten van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft meerdere negatieve effecten op het milieu, de economie en onze samenleving. Hieronder noemen we enkele voorbeelden:

• • Stijgende temperaturen: De wereldwijde temperaturen stijgen als gevolg van klimaatverandering, waardoor hittegolven en droogtes vaker en intenser voorkomen. Dit kan leiden tot mislukte oogsten, watertekorten (in de zomer), meer bosbranden en gezondheidsproblemen op globaal niveau.
  • Zeespiegelstijging: De opwarming van de aarde veroorzaakt het smelten van de ijskappen en gletsjers op de polen, waardoor de zeespiegel stijgt. Dit kan leiden tot overstromingen, erosie en verlies van Verder leidt dit tot overstromingen van kustgebieden en laaggelegen gebieden. In Nederland natuurlijk ook al aan de hand, echter houden de deltawerken vooralsnog de ergste gevolgen tegen.
  • Veranderingen in neerslagpatronen: Klimaatverandering leidt tot veranderingen in neerslagpatronen, waardoor sommige gebieden droger worden en andere juist natter. Dit kan leiden tot wateroverlast en watertekorten.
  • Extreme weersomstandigheden: Klimaatverandering veroorzaakt een toename van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, droogtes, zware regenval en stormen. Deze leiden tot schade aan huizen, gewassen en infrastructuur, en kunnen levensbedreigend zijn.
  • Veranderingen in ecosystemen: Klimaatverandering heeft invloed op de natuurlijke leefomgeving (habitat) van dieren en planten. Dieren die afhankelijk zijn van bepaalde klimaatomstandigheden, voedselbronnen kunnen worden bedreigd tot uitsterven.
  • Gezondheidsproblemen: Hittegolven en andere extreme weersomstandigheden kunnen leiden tot gezondheidsproblemen, zoals uitdroging, hitteberoerte en ademhalingsproblemen. Ook kunnen ziekten die door insecten worden overgedragen, zoals malaria en dengue, zich verspreiden naar nieuwe gebieden.
  • Voedsel- en watertekorten: Droogte door klimaatverandering leidt tot vermindering van de landbouwproductie en dat leidt dan weer tot voedsel- en watertekorten. Het gevolg is economische en sociale problemen.

Klimaatadaptief bouwen

Klimaatadaptief bouwen wil zeggen dat je gebouwen (en infrastructuur) ontwerpt waarbij je rekening houdt met de veranderende en klimatologische omstandigheden, zoals hogere temperaturen, heviger neerslag en meer extreme weersomstandigheden. Het doel van klimaatadaptief bouwen is om de kwetsbaarheid van gebouwen en de omgeving voor de gevolgen van klimaatverandering te verminderen en de veerkracht en duurzaamheid van gebouwen te vergroten. Klimaatadaptief bouwen omvat een breed scala aan ontwerpmaatregelen, onder andere:

• • het verminderen van de energiebehoefte van gebouwen, (wij VFO Architects | Urban Design volgen hierin de lijn van de trias energetica)
  • het toepassen van duurzame materialen, (duurzaam bouwen)
  • het implementeren van groene daken en gevels,
  • het bevorderen van regenwaterinfiltratie en waterretentie en
  • het creëren van hittebestendige en overstromingsbestendige gebouwen (en infrastructuur),
  • het voorkomen van hittestress in de gebouwde omgeving.

Een belangrijk aspect van klimaatadaptief bouwen is dat het ontwerp rekening houdt met niet alleen de huidige klimatologische omstandigheden, maar ook met de toekomstige veranderingen in het klimaat. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat wij in de toekomst, bij het ontwerpen van een gebouw rekening moeten houden met een hogere zeespiegel of nog extremere weersomstandigheden. Klimaatadaptief bouwen is niet alleen van belang voor nieuwe gebouwen, maar ook voor bestaande gebouwen die gerenoveerd moeten worden.

Aanpassen van de gebouwde leefomgeving

Om de genoemde negatieve effecten van klimaatverandering tegen te kunnen gaan, dienen we onze gebouwde leefomgeving aan te passen.

Leefomgeving

Eerst in het kort wat we verstaan onder onze leefomgeving. De fysieke omgeving waarin we wonen, werken en ons dagelijks leven leiden. Dit omvat verschillende aspecten, zoals de gebouwde omgeving (zoals huizen, kantoren, scholen en openbare gebouwen), de natuurlijke omgeving (zoals parken, bossen, stranden en waterwegen), de infrastructuur (zoals wegen, bruggen, tunnels en openbaar vervoer), en de sociale omgeving (zoals de gemeenschappen waarin we leven, inclusief onze familie, vrienden, buren en medeburgers). Onze leefomgeving heeft een grote invloed op ons welzijn en onze gezondheid, omdat het bepalend is voor de kwaliteit van de lucht die we inademen, het water dat we drinken en de voedingsmiddelen die we eten. Daarnaast kan onze leefomgeving ook van invloed zijn op onze sociale relaties en onze kansen op werk, onderwijs en economische groei.

Wat is dan een gebouwde leefomgeving?

Een gebouwde leefomgeving is het deel van onze leefomgeving dat door de mens is gebouwd en ontworpen. Het omvat verschillende soorten gebouwen, waaronder woningen, kantoren, scholen, ziekenhuizen, winkels en openbare gebouwen zoals gemeentehuizen en bibliotheken maar ook de hiervoor benodigde infrastructuren en de voor de mobiliteit benodigde verbindingen. De gebouwde leefomgeving heeft een grote invloed op onze kwaliteit van leven en welzijn. Het kan bijvoorbeeld invloed hebben op de luchtkwaliteit, geluidsniveaus, verkeersveiligheid en de beschikbaarheid van openbare ruimtes en groenvoorzieningen. Daarom is het belangrijk dat de gebouwde leefomgeving goed wordt ontworpen en onderhouden, zodat deze veilig, gezond, comfortabel en duurzaam is. Bovendien kan de gebouwde leefomgeving een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van sociale interactie en gemeenschapszin. Openbare ruimten zoals pleinen, parken en straten kunnen bijvoorbeeld worden ontworpen om ontmoetingen tussen mensen te stimuleren en zo sociale banden te versterken.

De invloed van de architect op de gebouwde leefomgeving

Architecten hebben een belangrijke invloed op de gebouwde leefomgeving. Wij  zijn verantwoordelijk voor het ontwerpen van gebouwen en andere structuren die deel uitmaken van onze fysieke omgeving. Onze ontwerpkeuzes hebben een directe invloed op verschillende aspecten van ons dagelijks leven, waaronder:

• Functionaliteit: Een architect bepaalt hoe een gebouw wordt gebruikt en hoe de verschillende ruimtes in het gebouw worden ingedeeld. Dit kan van invloed zijn op de manier waarop mensen het gebouw gebruiken en welke activiteiten er plaatsvinden.
• Esthetiek: De vormgeving van een gebouw kan een grote invloed hebben op de esthetiek van onze leefomgeving. Een goed ontworpen gebouw kan bijdragen aan de schoonheid van een stad of dorp en de levenskwaliteit van de bewoners verhogen.
• Milieu-impact: De keuze van materialen en constructiemethoden kan invloed hebben op de ecologische voetafdruk van een gebouw en daarmee op de milieu-impact van onze leefomgeving. Een duurzaam ontwerp kan bijvoorbeeld de energie-efficiëntie verbeteren en de impact op het milieu verminderen.
• Sociale interactie: Een architect kan gebouwen ontwerpen die sociale interactie tussen mensen bevorderen. Dit kan bijvoorbeeld door openbare ruimtes te creëren waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar kunnen communiceren.